Nước mắm trong ẩm thực bữa cơm của người Việt

Việt Nam được thiên nhiên ưu đãi cho đường bờ biển dài trải dài khắp đất nước, thêm hệ thống kênh rạch chằng chịt là nguồn tài nguyên phong phú để làm nên nhiều loại nước mắm từ mắm cá, mắm ruốc, mắm nên, mắm tép…

Làm nước mắm không khó, cá đánh bắt về rửa sạch, để ráo nước, trút vào lu, khạp, hũ, chum. Cứ một lớp cá rắc một lớp muối lên trên, trung bình cứ 3 cá thì một muối. Cá được ủ chín bằng cách phơi nắng từ 6 – 12 tháng. Trong quá trình phơi nhớ khuấy đều, và thêm thính gạo rang cho nước mắm có màu vàng đẹp và thơm. Khi ăn lọc lấy nước, bỏ bã. Ở Phú Quốc người ta làm nước mắm Phú Quốc bằng cách ủ chượp vào thùng gỗ trong 12 tháng, đây cũng là một nét riêng để làm nên nước mắm ngon.

Trên khắp tỉnh thành của Việt Nam không ai là không ăn được nước mắm. Nước mắm cũng như cơm vậy không thể thiếu trong đời sống hàng ngày của người dân. Chính vì thế trong mỗi góc bếp của mỗi gia đình, hễ cứ là người Việt thì trong tủ gia vị không thể thiếu nước mắm.

Ở cách nêm nếm nước mắm vào món ăn của người Việt cũng không giống nhau, có món nêm vào trước sẽ ngon, có món nêm vào sau mới được. Với các món kho thì nước mắm luôn được cho vào trước để gia vị được thấm đều, đậm đà. Với các món canh, xào chỉ khi nào nấu gần xong mới nêm, nếu nêm trước mùi nước mắm sẽ nặng quá làm giảm hương vị thơm ngon của món ăn.

Nước mắm ngon ở Việt Nam phải kể đến nước mắm Phú Quốc, loại nước mắm có vị ngon ngọt của nước mắm làm tăng hương vị của món ăn. Cùng với thời gian nước mắm đã ở lại trong tâm hồn người dân Việt, với hương vị đậm đà, đằm thắm bất diệt, hiện hữu nơi bữa cơm thân thuộc của mọi gia đình.

Nồi cơm ở đầu mâm và chén nước mắm giữa mâm là biểu tượng cho sự đơn giản mà tinh tế trong ẩm thực Việt: cơm gạo là tinh hoa của đất, mắm chiết xuất từ cá là tinh hoa của nước. Điều này cũng thể hiện sự quân bình âm dương trong cách ăn uống của người Việt. Trong các loại nước chấm thì nước mắm là thứ nước chấm chủ đạo của các món ăn Việt. Món ăn ngon hay dở nhiều khi được quyết định bởi chất lượng chén nước mắm. 

Mắm là một thứ gia vị giàu protein cho những món ăn kho, xào, nấu và là thứ nước chấm đi kèm cho những món hấp, luộc… Dường như chén nước mắm là một đặc trưng, nó làm cho món ăn Việt khác với các món ăn của dân tộc khác.

Nước mắm càng mặn thì càng ngon, tuy nhiên vị mặn ở đây không phải chỉ vị mặn muối mà còn có vị ngọt của đạm. Vì thế những loại nước mắm mặn thường có giá nước mắm đắt hơn các loại mắm công nghiệp, vì thế khi sử dụng mọi người cần chú ý.